Xem mã nguồn của Kem đánh răng voi

[[File:14._Слоновска_паста_за_заби.webm|phải|nhỏ|280x280px|Phản ứng kem đánh răng voi]]
'''Kem đánh răng voi '''là một chất bọt sinh ra bởi phản ứng [[phân hủy]] nhanh của [[Hydro peroxid|hiđro peoxit]] (oxi già) bằng[[ chất xúc tác]] [[kali iođua]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.imaginationstationtoledo.org/educator/activities/elephant-toothpaste|tiêu đề=Elephant Toothpaste}}</ref> Phản ứng xảy ra nhanh chậm phụ thuộc vào độ đậm đặc của hiđro peoxit.<ref name="UoU">{{Chú thích web|url=http://www.chem.utah.edu/_documents/pdf/undergrad_program/elephants%20toothpaste.pdf|tiêu đề=Elephant's Toothpaste|website=University of Utah Chemistry Demonstrations|ngày truy cập=21 March 2014|nhà xuất bản=University of Utah}}</ref><ref name="SSS">{{Chú thích web|url=http://www.stevespanglerscience.com/lab/experiments/elephants-toothpaste#sthash.aQZSJeLD.dpuf|tiêu đề=Elephant’s Toothpaste - Kid Version|ngày truy cập=21 March 2014|nhà xuất bản=Steve Spangler Science}}</ref><ref name="ReferenceA">{{Chú thích tạp chí|DOI=10.1021/ed062pA31.2}}<code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;tựa đề=</code> trống hay bị thiếu ([[:en:Help:CS1 errors#citation missing title|trợ giúp]])
</ref> Vì phản ứng cần ít nguyên liệu cũng như sự phun trào của "núi lửa bằng bọt", đây là một thí nghiệm rất phổ biến cho trẻ em ở các trường học và các tiệc; thí nghiệm này còn được gọi là "thí nghiệm marshmallow", nhưng không liên quan đến [[thí nghiệm kẹo marshmallow của ĐH Stanford]]. 
[[Tập tin:Elephant_Toothpaste_Denver_JDS_Labs.jpg|phải|250x250px]]

== Giải thích ==
[[File:Elephant_(1).ogg|nhỏ|Một số thí nghiệm kem con voi khác nhau với màu]]

=== Mô tả ===
Khoảng 50 ml dung dịch hiđro peoxit đặc (>30%)<ref>{{Chú thích phần chương trình}}</ref> được pha vào dung dịch xà phòng hoặc nước rửa chén. Sau đó, một chất xúc tác, thường là 10ml dung dịch [[kali iođua]] hoặc [[catalase]] từ [[men làm bánh]], được đổ vào làm cho hiđro peoxit phân hủy rất nhanh. Hiđro peoxit phân hủy thành oxi và nước. Khi một lượng nhỏ hiđro peoxit tạo ra một lượng lớn oxi, lượng oxi sinh ra nhanh chóng đẩy ra khỏi ống nghiệm.<ref name="pbs.org">{{Chú thích web|url=http://www.pbs.org/parents/adventures-in-learning/2013/10/the-great-elephant-toothpaste-experiment/|tiêu đề=The Great Elephant Toothpaste Experiment!}}</ref> Nước xà phòng chặn lại khí oxi sinh ra, tạo ra bong bóng, và biến thành bọt.<ref name="pbs.org"/> Khoảng 5-10 giọt màu thực phẩm có thể được thêm vào trước khi cho chất xúc tác để tăng thêm độ kịch liệt của phản ứng. Phản ứng xảy ra nhanh chậm phụ thuộc vào độ đậm đặc của lượng hiđro peoxit đã dùng. <ref>{{Chú thích web|url=http://www.using-hydrogen-peroxide.com/elephant-toothpaste.html|tiêu đề=Theory}}</ref>

=== Giải thích một cách hóa học ===
Thí nghiệm này cho thấy phản ứng phân hủy có xúc tác của hiđro peoxit. Hiđro peoxit (H<sub>2</sub>O<sub>2</sub>) phân hủy thành nước và khí oxi, khí đã làm sinh ra bọt, nhưng thường phản ứng này diễn ra quá chậm để dễ dàng quan sát và đo đạt:

: <chem>2H2O2 -> 2H2O + O2 (^)</chem>

Trong điều kiện thường, phản ứng này diễn ra rất chậm, vì thế một chất xúc tác sẽ được thêm vào để gia tăng tốc độ phản ứng, nhờ đó mà tạo ra sự sinh bọt rất nhanh. Ion iốt từ kali iôdua là xúc tác và đẩy nhanh tốc độ phản ứng trong khi nó, một cách hóa học, không thay đổi trong quá trình phản ứng.<ref name="ReferenceA"/> Ion iốt thay đổi phương thức mà phản ứng diễn ra:

: <math chem="">\begin{array}{llllll}
\ce{H2O2}
&+\ 
\ce{I-}
&\ce{->
H2O}
&+\ 
\ce{IO-}
\\
\ce{H2O2}
&+\ 
\ce{IO-}
&\ce{->
H2O}
&+\ 
\ce{O2}{\uparrow}
&+\ 
\ce{I-}
\\
\hline
\ce{2H2O2}
&
&\ce{->
2H2O}
&+\ 
\ce{O2}{\uparrow}
&
&\Delta rH^\circ = -196\text{ kJ/mol}
\end{array}
</math>

Đây là phản ứng [[tỏa nhiệt]]; bọt khí sinh ra sẽ nóng. Một que diêm còn tàn đỏ được dùng để chứng minh khi sinh ra là oxi.<ref>https://ncsu.edu/project/chemistrydemos/Kinetics/Elephants%20Toothpaste.pdf</ref>
Tốc độ sinh ra bọt được đo đạc bằng thể tích trên thời gian tỉ lệ thuận với nồng độ của peoxit (v/V%), có nghĩa là càng nhiều chất phản ứng (nồng độ peoxit), tốc độ sinh ra bọt diễn ra nhanh hơn.<ref>{{Chú thích web|url=http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/acs.jchemed.7b00040|tiêu đề=Elephant Toothpaste}}</ref>
[[Tập tin:Materials,_2017,_elephant_toothpaste.jpg|nhỏ|200x200px|Nguyên liệu cần cho thí nghiệm]]

== Xem thêm ==

* [[Rắn cacbon]]
* [[Rắn đen (pháo hoa)]]
* [[Phản ứng Diet Coke và Mentos phun trào|Phản ứng Diet Coke và Mentos]]

== Tài liệu tham khảo ==
{{Reflist}}

== Liên kết ngoài ==

* [https://sciencebob.com/fantastic-foamy-fountain/ The Elephant's Toothpaste Experiment] sciencebob.com

[[Thể loại:Trang có chú thích thiếu tựa đề]]
[[Thể loại:Thí nghiệm lớp học hóa học]]